Strona główna forum ‹ Muzyka klasyczna ‹ Kompozytorzy

[Chiarodiluna]

*************************************************************************************************************

Enrique Granados Campiña (‘Hiszpański Chopin’) (1867 – 1916): kompozytor i pianista.




Kiedy pianista Enrique Granados po raz pierwszy pojawił się na scenie 20 kwietnia 1890 roku, krytycy byli pod wielkim wrażeniem i zapowiadało to wszystko to, co miało artystycznie zaistnieć w najbliższej przyszłości. Jego gra przepełniona była, jak pisywali jemu współcześni, niezwykłą duchową delikatnością, dającą efekt fortepianowej poezji. Po ukończeniu studiów w Paryżu w 1889 roku, Granados powrócił do rodzimej Barcelony i rozpoczął karierę zawodową poprzez występy, komponowanie i nauczanie. W 1892 roku poślubił córkę waleckiego biznesmena (o zjawiskowym nazwisku), tj. Marię de los Desamparados Gal y Lloveras, …nazywaną dla pewnego uproszczenia Amparo. Pomimo oczywistych słabości hiszpańskokrwistego, przystojnego kompozytora do swoich studentek, które lubiły i nie omieszkiwały czasowo zajmować miejsce jego własnej żony, małżeństwo było udane, owocne i odporne na wszelkie pomniejsze kryzysy.



W jednym z listów do młodej żony kompozytor skreślił jak się później okazało złowróżbnie prorocze słowa: „kocham cię bardziej niż własne życie”. I tak..., przejmująco jawi się sama przedwczesna śmierć kompozytora. Zaproszony w 1916 roku na premierę inscenizacji swojego dzieła ‘Goyescas’ do Metropolitan Opera, wracał następnie z rodziną do Europy, ale przez Anglię, gdyż nie pasował rozkład żeglugowy bezpośredniego statku do Hiszpanii. Na kanale La Manche niemiecki u-boot storpedował ów zastępczy dla kompozytora statek. Żona Granadosa znalazła się w wodzie. Próba ratowania jej przez męża nie powiodła się i oboje utonęli osierocając sześcioro swoich dzieci. Ciał nigdy nie odnaleziono.



Muzyka Granadosa pozostaje zróżnicowana i wieloaspektowa, choć zasadniczo jawi się jako późnoromantyczna. Kompozytor pozostawał pod silnym wpływem XIX-wiecznego europejskiego romantyzmu, zwłaszcza muzyki Schumanna i Chopina. Granados i Schumann bezwiednie podzielali szereg poglądów. Obaj kompozytorzy oparli znaczną część swojej muzyki na nieustannym przetwarzaniu emocji, ożywionej przez bogactwo różnobarwnych rozwiązań harmonicznych.

[Chiarodiluna]

Pomimo powszechnego uznania jego dorobku za wyjątkowy hiszpański styl muzyczny, a nawet rzekomą reprezentację muzycznego nacjonalizmu, Granados pozostawił po sobie eklektyczną i bardzo poetycką spuściznę muzyczną, inspirowaną przede wszystkim szerokim zainteresowaniem sztuką jako taką. Miewał przydomek ‘ostatniego romantyka’, a także ‘hiszpańskiego Chopina’. Dokonał zresztą reorkiestracji pierwszej części Koncertu fortepianowego f-moll naszej narodowej dumy kompozytorskiej. Podobnie jak Chopin był niejako zmuszany do występowania na wielkoformatowych scenach, czego nie lubił, zawsze na skutek tremy emocjonalnie odchorowując każdy kolejny występ. Żadna pojedyncza charakterystyka właściwie jednak nie opisuje jego złożonej artystycznej osobowości. Wypracował indywidualny, niepodrabialny język wyrazu, który jest zwykle łatwo rozpoznawalny i pozostaje artystycznym zjawiskiem zarezerwowanym dla twórców najwybitniejszych.



Duże formy kompozycyjne, takie jak sonaty i koncerty, nigdy go nie pociągały. Jego artystyczna osobowość lepiej pasowała do krótszych, rapsodycznych form, szczególnie zaś wariacyjnych. Co osobliwe, chociaż Granados sam nie grał na gitarze, wiele jego utworów możemy usłyszeć przede wszystkim i w przeważającej mierze w wielu transkrypcjach na gitarę, najwyraźniej po to, by brzmiały "bardziej po hiszpańsku", w ramach budowania i podtrzymywania nacjonalistycznego mitu o owym prezentowanym przez niego wyjątkowo hiszpańskim stylu muzycznym. Podobne mity tworzone były w odniesieniu do naszego artystycznie uniwersalnego i całkowicie nieszablonowego Fryderyka Chopina.

[Chiarodiluna]

......................................................................
Valses poéticos na fortepian solo Op. 43 (1887 r.) :


Utwór zaliczany jest do wczesnych dzieł. Powstał niedługo po przeniesieniu się bardzo młodego jeszcze kompozytora z Barcelony do Paryża na dalsze studia ‘mistrzowskie’. Pierwotnie miały być częścią jakiejś większej pracy na fortepian solo. Cykl miniatur pozostaje (dawniej i wciąż) mało znanym. Wszak formalnie ogólne uznanie Granados’owi przyniosły dopiero jego („tak beztrosko oddychające powietrzem Hiszpanii”) 12 Danzas Españolas, opublikowane po powrocie do rodzimej Barcelony w 1889 roku.





Valses poéticos to siedem walcowych miniatur, poprzedzonych oryginalnym wstępem Vivace molto, formalnie nie korespondującym z pozostałą taneczną zawartością dzieła. Cykl zawdzięcza swą nazwę głównie walcowi fis-moll nr 6 ‘Sentymentalnemu’. Koda przywołuje dość dosłownie motyw walca pierwszego - ‘Melodico’.

W szczegółach wygląda to następująco:

0. Vivace molto
1. Melódico
2. Tiempo de Vals – Noble F-dur /vel Szlachetny/
3. Tiempo de Vals - Lento /vel Melancholiczny/
4. Allegro humóristico B-dur
5. Allegretto - Elegante B-dur
6. Quasi ad libitum - Sentimental (Poetic) fis-moll
7. Vivo, ...Presto, (Koda) a la Melódico


To jedno z moich absolutnie ukochanych dzieł muzyki klasycznej. Urocze miniatury fortepianowe w stylu romantycznym. Jest tu niezobowiązująca, miniaturowa lekkość narracji i żartobliwo-figlarna pogodność ducha. Nawet chwilowe sentymentalne zadumy nie przytłaczają, jak to nierzadko bywało w pracach innych kompozytorów. Emanuje bogata paleta pianistycznego kolorytu, luźne struktury i żywa wyobraźnia, podbarwiona tylko stosownie i bez żadnej przesady nostalgią. Rzadko spotykane piękno. To wszystko stawia kompozytora wyraźnie (nie tylko zresztą w tym dziele) w poczcie Wielkiej Szkoły Romantycznej.

Zagrać może stylowo tylko Hiszpanka:



Maite Aguirre to urodzona w Bilbao, największym mieście Kraju Basków, utalentowana hiszpańska pianistka, akompaniatorka, kameralistka i dyrygenka chóralna rezydująca jednak obecnie już w Londynie. Zagrała wersję ze skrócona kodą. Alicia de Larocha w tzw. interpretacji referencyjnej i wielu innych pianistów grywają dwa razy walca Melodico w całości. Mi bardziej podoba się jednak tak, jak "grywają w Bilbao".

00.00 – 00.25: początek jak rozświergocona wiosna w lesie.
06.17: wejście na (chyba) tego najpiękniejszego
07.32: wejście na tytułowego
09.58 – 10.06: niesamowite, otwierające panoramiczną przestrzeń (jak w Preludium nr 9 Chopina) wejście na „Kodę a la Melodico”.


Inne podejście interpretacyjne:

[Chiarodiluna]

...............................................................................................

12 Danzas Españolas Op. 37: seria dwunastu utworów fortepianowych, naszkicowanych prawdopodobnie jeszcze w mocno wczesnych latach twórczych, później udoskonalana, aż do postaci finalnej z 1889 roku:


Nr 4 – Villanesca (…alla pastorale):


Alicia de Larrocha

Nr 5 – Andaluza (z nutą klimatu flamenco):


Maite Aguirre

Nr 10 – Danza triste:


Alicia de Larrocha

Andaluza (nietypowo) na orkiestrę:




Escenas Románticas /Sceny romantyczne/ (1903-04): ukłon w stronę Chopina i Schumanna:

Mazurek (cz.1) i Epilog (cz.7) z oznaczeniem Andantino spianato, a przywołujący swym nastrojem wspomnienie Andante spianato, forpoczty znanego chyba wszystkim poloneza Es-dur Chopina.


Douglas Riva

Apariciones - Valses romanticos:

Nr 6 – Sensibile:


Douglas Riva

[Trazom]

Fantastyczne to wszystko, Chiaro. I znakomicie, że przywołałeś Alicję de Larrochę, jedną z największych z największych; choć Maite Aguirre gra wybornie, to dama z Katalonii jest po prostu nie do prześcignięcia. Jej energia, żywiołowość, a jednocześnie wybitnie poetyckie prowadzenie frazy idealnie współgrają z dziełami Granadosa. Znakomity zresztą jest również jej de Falla (kolejne nagrania referencyjne), ale i Mozart (uwielbiam!), Ravel... Katalończykiem był swoją drogą też Mompou, którego w pełni świadomie nazwałbym "Katalońskim Chopinem" (Granados to bardziej Schumann Iberii ):

[Chiarodiluna]

1. Mompou 2. Larrocha

1. Trudno się nie zgodzić co do tego w wymiarze intymności, upodobania dla małych form i improwizacji oraz w kwestii wyboru wiodącego instrumentu muzycznego przekazu, jednakże u Mompou w samej warstwie melodycznej nie odnajduję tylu wrażeń, co u Granadosa. Nie bez znaczenia jest także okres życia twórczego kompozytora i oddziaływania wszelkich nowoczesnych nurtów, które pozostają jednak poza moją naturalną percepcją.

2. W obszarze referencyjności dla prezentacji „Ibertstyki” rzeczywiście nie można zbyt wiele obecnie zaprezentować w kontrofercie do Alicji de Larrochy, aczkolwiek osobiście (jak niegdyś Hiszpanie) bardzo lubię wszelkie świeże odkrycia Nowego Świata wrażeń muzycznych, a ich poszukiwanie sprawia mi jednak przyjemność, zwłaszcza, że wiąże się zazwyczaj także z faktem, że młodzi pianiści nagrywają muzykę na bardzo nowoczesnych fortepianach, których to barwę i dynamikę prezentacji szczególnie lubię. Nie dotyczy raczej nie najlepszej pianistyki Douglasa Rivy. Natomiast wiele nagrań pani Alicji razi już czymś innym, tj. niedostatkami natury techniczno-nagraniowej, co szczególnie dokucza w odsłuchach na w miarę dobrym sprzęcie.

[Chiarodiluna]

Allegro de Concierto C-dur Op. 46:

Energetyczna, rapsodyczna, ale także improwizacyjna praca koncertowo-sonatowa. U Chopina bardzo rzadko wykonywane Allegro de Concert A-dur także w identycznym opusie 46.


Fernanda Damiano



Maria Canyigueral

.........................................................................................................

Granados – Complete Piano Music (Antologia 6CD) – gra Martin Jones (bardzo dobra praca):